Σιδηρουργία της Νάξου

Διήγηση του αείμνηστου πατέρα μου Γιώργου Φραγκουδάκη:

Η Νάξος με ανεπτυγμένη γεωργία είχε απόλυτη ανάγκη από σιδερένια γεωργικά εργαλεία: τσάπες, δρεπάνια, φτυάρια, κασμάδες, λοστοί και άλλα πολλά. Η κάλυψη της ανάγκης αυτής δημιούργησε τα σιδηρουργεία.

Ένα απ’ αυτά, το πλέον φημισμένο στη Νάξο, ήταν του Γιάννη Σαλτερή. Στο έμπα της Χώρας, απέναντι στο γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Μάρκου, το οποίο μέχρι και σήμερα διατηρείται όπως ήταν τη δεκαετία του 1930. Σιδηρουργείο με τα όλα του. Φυσερό τεράστιο, δερμάτινο, σε ασταμάτητη κίνηση, διοχέτευε το ρεύμα του αέρα στα πυρακτωμένα πετροκάρβουνα, μετατρέποντας την ατσαλωσιά σε σπινθηροβόλα φλόγα η οποία με την άσπρη σκόνη (…) και τη ρυθμική σφυρηλάτηση μετατρεπόταν σε ακατάλυτη ατσαλωσιά της σχεδόν φαγωμένης τσάπας. Δράπανος (τρυπάνι) μεγάλος με οριζόντια ρόδα, ενός και πλέον μέτρου, τρυπούσε συνεχώς λαμαρίνες και τσέρκια για την κατασκευή κουβάδων μαγκανοπήγαδου, για την άντληση ποτιστικού νερού. Αμόνια, σφυριά, πριόνια, κομπάσα, μέγκενες, κοπίδια και άλλα ήταν τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι σιδηρουργοί. Τα ίδια γινόταν και στα άλλα σιδηρουργεία των Αγγελήδων και των άλλων μαστόρων που ήταν διάσπαρτοι σε όλα τα χωριά της Νάξου.

O αυτοδημιούργητος και εντιμότατος έμπορος της Νάξου Δημήτριος Κορρές, εφοδίαζε όλα τα σιδηρουργεία με πετροκάρβουνο, λαμαρίνες, τσέρκια, περτσίνια, ατσαλωσιές και ό,τι άλλο ήταν απαραίτητο για την επεξεργασία του σιδήρου. Οι εργάτες του λιμανιού και της ξηράς μετέφεραν τα εμπορεύματα στο μαγαζί του Κορρέ που βρισκόταν στην παραλία, δίπλα στο παντοπωλείο των αδελφών Γεροντάκη.

Η λειτουργία των σιδηρουργείων έδινε εργασία σε πολλούς εργαζόμενους και τα απαραίτητα για μια ζωή με κάποια οικονομική άνεση.